“Rutas montañeras a ermitas”, mendiz mendi leku sakratuetara

Mendi tontorretan, haitzulo eta harpeetan, oihan trinkoetan edo itsasoaren gainean, hamaikatxo ermita eder dago Euskal Herrian barrena. Rutas montañeras a ermitas liburuan Alberto Bargos Cucók hogeita sei aukeratu ditu naturan barrena igoera edo txango ederrak proposatzeko. Emaitza zoragarria da, mendirik mendi leku sakratuen bila joateko gonbit tentagarria.

Milaka urte dira herritarrek leku horietako batzuk santutu zituztenetik. Itzal handiko mendien buru daude, esaterako, Urregarai, Kizkitza edo Mendaurko gailurretako baselizak. Beste batzuk, berriz, haitzuloetan babestuta eraiki zituzten, Urallaga, Sandaili edo Kuartangoko Trinitatea kasu. Baso zabalen abaroan aurkituko ditugu Burdindogi edo San Bitor Gaunako. Jainko zaharren oihartzunak bildu dituenik ere bada, Zuberoako Maidalenak gordetzen duen Herauskorritse adibidez. Itsasoari begira daude Atxarreko San Pedro eta Pobeñakoa. Eta gudu odoltsuetako lekuko izan dira ez gutxi (Montejurra, Hernaniko eta Sarako Santa Barbara ermitak…).

Haien sekretua zein den ere, denek eutsi diote euren lilurari. Alberto Bargosek proposatzen dizkigun ibilbideei segika, natura-eremu zoragarrietan barrena hara-hona ibiliko gara, gure belarrietan behialako legenda zaharren oihartzunak entzuten ditugun bitartean.

“Mendia da askatasuna”, Thomas Huber eskalatzaile handiaren lekukotza

Thomas Huber mendizalearen bizitza lerro batekin irudika genezake, labar tentetik gora amildegiari erronka eginez abiatzen den lerro sinestezina. Gazte-gaztetatik eskalatzaile, munduko hormarik bertikalenak igo ditu, porrotak eta garaipenak kateatuz biografia harrigarria osatu arte. Bizipen guzti horiek kontatu ditu, zintzo demonio, Mendia da askatasuna. Bizitza bat muga-mugan liburuan.

Thomas Huber (1966) eskalatzaile eta alpinista amildegiaren ertz-ertzean bizi izan da hamarkadetan. Arrakasta itzelak lortu ditu lehenengo igoerak burutzen eta bide ikusgarriak irekitzen; porrotak ere, ez gutxi, eta aurrera egin izan du istripu larriak eta gaixotasuna bidean azaldu zaizkionean. Beti muga-mugan ibili izan da. Erorikoak akuilu bihurtu dituenez, lur jo duen bakoitzean altxatu egin da. Liburu honetan bere umezaroaz dihardu, Alpeen itzalpean, bere lehenengo ibileren oldarraz, mendiarekiko grinaz, anaitasunaz, ausardiaz eta zalantzaz. Gure garaiko alpinista famatuenetako baten bizipenak dira, askatasunari gorazarre hutsa.

Liburua Iñigo Lizarribarrek itzuli du eta Thomas Huberren bizitzaren lekukotasuna dakarten argazki sorta ederraz jantzita dator. Hemen azpian lagina utzi dugu, nahi baduzue kuku bat egin eskalatzaile handi honen bizitzan.

“Fauna gida”, Euskal Herriko natura ezagutzeko ezinbesteko lanabesa

Azal deigarri horren atzean lan mardula dakar Sua Edizioak-eko Guías Natura saileko ale berriak. Euskal Herriko Fauna Gida liburu mamitsua da oso, jakingarriz beteta eta zer pentsatua ematen duena. Harrituko gara gure natura eremuetako animalia sorta zabala ezagutzean, gure paisaiak nola sortu diren jakitean eta espezieen azken hamarkadetako joeren berri jasotzean. Egilea, Iker Elosegi, Euskal Herri osoari begira jarri da gure natura zertan den azaltzeko. Emaitza kitzikagarria da.

Liburu honen xedea gure herrian bizi diren animalia basatiekiko jakin-mina piztea da. Horretarako naturazale jarrera hartzea proposatzen du. Ikusi edo entzun baino gehiago, basapiztiei begiratzea eta aditzea da kontua, non eta nola bizi diren ulertzeko, haiekin partekatzen dugun planeta zati honetako ekosistemetan duten lekua ulertzeko. Orotara, 150etik gora animalia aipatzen baditu ere, liburua ez da espezie-katalogo bat. Animalia horien gaineko jakintza zabaltzera, beste espezie batzuk ezagutzeko gogoa piztera eta bizi garen ingurumena hobeki ulertzeko gakoak ematera dator.

Iker Elosegi (Baiona, 1965), biologia eta agronomia ikasketak egin zituen eta gaur egun Euskal Herriko Laborantza Ganbarako koordinatzailea da. LIburuan erakutsi duen bezala, gure herriko bazter guztietako natura ondo baino hobeto ezagutzen du eta etorkizunari begira jarraitu beharreko ildoei buruz ere gogoetak partekatu ditu. Hortaz, Euskal Herriko naturaz janzteko eta hausnartzeko lanabes bikaina da Elosegik ondu duen liburu hau.

Argazki andana bat lagun, liburua Guías Natura sailean argitaratu da. Aurretik bertan dira, euskaraz, Euskal Herriko Zuhaitzen Gida eta Euskal Herriko Hegaztien Gida. Fauna gidako lagin bat utzi dugu lerroon azpian, nahi baduzue ikusi.