“Valles secretos de Gipuzkoa”, mendizaleentzako liburu harrigarria

Euskal Herria Liburuak bildumak 2022ko azken liburua kaleratu du, Valles secretos de Gipuzkoa alegia, mendiz mendi gutxien ezagutzen ditugun Gipuzkoako bailaretan barrena eramango gaituena. Egileak Joana Garcia eta Txemi de los Dolores dira, biak ala biak eskarmentu handiko mendizaleak eta herria goitik behera ibilitakoak.

Komunikabide handietatik eta ohiko ibilbide turistikoetatik kanpo, liburu honetan bildutako ibarrak natura-gune apartak dira. Jende gutxi ibili ohi da bertatik, eder-ederrak diren arren. Haran horietan harri eta zur utziko gaituzte oihan sarriek, gailur menderakaitzek eta kontu handiz gorde duten ondare kulturalak.

Mendizaleentzako liburua da hau. Tontorrez tontor, bailara ederrak ezagutuko ditugu, Basabe, Urbia, Olatz edo Degurixa bezalako malkarretan ibiliz. Gure botak gailurretara iritsiko dira, baita oihanaren bihotzeraino ere Atxulondoko burdinola galduaren bila, Lizardierrekako ibar mitologikoan barrena abiatuko dira, Kilimon erreka sorginduaren ertzetik ibiliko dira eta Etxolaberriko haran “erromatarra”ren itzulia osatuko dute. Azken batean, gutxien ezagutzen ditugun Gipuzkoako mendietara joateko gonbita dakar liburu honek.

Joana García eta Txemi de los Dolores mendizale zailduak dira eta dagoeneko hamaika argitalpen kaleratu dituzte alpinismoarekin eta naturarekin lotuta. Bilduma honetan bertan aurretik liburu bi plazaratu dituzte: Excursiones por crestas y cordales (2018) y Pueblos de Gipuzkoa con encanto (2020).

“Valles escondidos”, Euskal Herriko ibar eder bakartiak

EH30_Valles

Hau ez da Euskal Herriko bazter ezezagunen hautapena, ezezagunik ez dagoelako gurean. Hala ere, badira bailarak, ibarrak, herriak, gutako gehienon begientzat ikusezin gertatzen direnak, gure etxetik kilometro gutxitara egon arren. Gure bizitzetako bideak ez dira inoiz handik igarotzen. Ibar ahaztuak dira, guretzat ostendurik gelditu direnak alegia, Euskal Herria Liburuak bildumako ale berriko (“Excursiones a valles escondidos”) protagonistak.

Alberto Muro argazkilari, kazetari eta gidariak hamabost haranetara hurbildu da, goitik behera ibili eta argazkitan jaso ditu. Ohiko ibilbideetatik kanpoko ibarrak dira, bazterreko baina eder. Izan ere, nork esango digu Boveda, Gaubea ibarreko mendebaldeko herri bakartia ez dela ederra bere horretan, mendiz, basoz eta galsoroz inguratuta? Zenbat bilbotar joan da inoiz Zeberiora, Bizkaiko hiriburutik 12 kilometrora dagoen 50 km2ko ibar horretara? Nor egon da inoiz Aritzakunen, Baztan ibarreko zokondo ahaztuan? Nork daki Montori mapan egoki paratzen?

Euskal Herrian barrena sakabanatuta daude ibarrok, nork bere paisaiarekin, zein baino zein ederrago. Horra hor, esate baterako, Galdameseko meatze zaharren orbanak, edo Arana ibar bakartiko bazter miragarriak. Horra hor, Pirinioetako mendi altuz hesitutako Zilbeti eta Markiz eta Arluzea kontzejuen artean zabaltzen den Molino errekaren harana, Kapildui mendiaren abaroan.

Orotara, 15 ibar eta 30en bat proposamen gure geografiako bazter eder eta bakartietan barrena ibiltzeko.