Ederrak dira, oso, Rutas a cascadas recónditas liburuko ur-jauziak. Eta beste horrenbeste esan dezakegu haietara iristeko egileek proposatutako ibilbideen gainean. Gozatua hartuko dugu bidean, gozatua hartuko dugu helmugan. Baina zeintzuk dira, goiko azaleko ibaia bezala, oihanaren erdian ezkutatzen diren ur-salto horiek? Eta zeintzuk mendi magaletik behera abailtzen diren ur-xirripa ausartak?
Beheko estekan liburuko aurkibidea utzi dugu. Bertan dago liburuak dakartzan ur-jauzien zerrenda. Harekin batera, sarrera eta lehenengo ibilbidearen hasiera ere jarri dugu, erakusgarri. Ur-jauzietara joateko gogoa piztuko zaigu, seguru. Ondo ibili!
Oihan sarritik aurrera goaz, zuhaitzen abaroan tipi-tapa. Halako baten, zarata sorgor etengabea entzuten hasi gara. Apur bat aurrerago, soinua zer den identifikatu dugu, artean ikusi ez badugu ere: urak dira, jauzia egitean sortzen duten azantza. Eta handik gutxira, bideko errebuelta baten ondoren, han azalduko zaigu, ezustean, dotore eta lerden. Adibidez, lerro hauen gaineko irudian ageri den Peñaladrosko ur-jauzia, basoaren erdian. Horixe da Euskal Herria bildumako Rutas a cascadas recónditas liburu berriak proposatzen diguna: oro har oso ezagunak ez diren hogeita sei ur-saltorako ibilbideak egitea.
Beraz, liburu honetan Euskal Herriko ur-jauzi ezagunenak alde batera utzi (nahiz eta labur jasota dauden atal berezi batean) eta ohiko txangoetatik aparte aurkituko ditugun beste batzuk dira protagonistak. Mota guztietako ibilbideak eskaintzen dizkigu. Batzuk mendi igoerak izango dira, beste batzuk paseo atseginak, badira goiz-pasako txango ederrak… Zain ditugu labarretik behera abailtzen diren ur-jauzi luzeak, basoko urrutiko zokondoan gorde direnak, edo haitzartearen barrualdean ezkutatzen direnak. Uzkain, Pista, Los Altares, El Chorretón, Agireta, Luna, Iruerreka, Orkatua… leku xarmagarrien zerrenda handituko digu liburu honek.
Egileak Paulo Etxeberria, Begoña Fernandez eta Alberto Muro dira. Lehenengo biek Gipuzkoa, Ipar Euskal Herria eta Nafarroako ur-jauzien ardura hartu dute. Murok, berriz, Bizkaia eta Arabakoak jorratu ditu. Emaitza, irudi ikusgarriz eta testu mamitsuz betetako liburu eder hau da.
Uraren gargarak gidatzen ditu gure urratsak. Haltzen eta makalen itzalpean gabiltza ibaiertzetik. Hemen, ur-lasterrak; han, berriz, osina; bien artean, beharbada, urbitartea, edo agian presa bat. Hurrengo meandroak zer erakutsiko goaz bidean aurrera. Segurutik, laster aurkituko dugu atsedena hartzeko moduko leku egoki-egokia, non paisaiaz gozatuko garen, txorien txilioak eta ur-jarioaren berbaroa entzuten ditugun bitartean. Horrelako planak proposatzen ditu Excursiones por riberas de ríos, liburuak. Bertan Javi Pascual Otalorak ibai ondotik egiteko hogeita hiru ibilbide zoragarri bildu ditu.
Euskal Herria goitik behera ibiltzeko planak dira. Bosna Araban (Nerbioi, Ebro, Purón, Ihuda et Ega ibaiak), Bizkaian (Goiolako, Barbadun, Butroe, Lea eta Urkiolaerreka), Gipuzkoan (Altxerri, Deba, Arantzazu, Epele eta Leitzaran) eta Nafarroan (Urbeltza, Arga, Larraun, Aragón eta Irantzu) eta hiru Ipar Euskal Herrian (Biduze, Errobi eta Arhan-Aturri). Beheko irudian ibilbide guztiak ageri dira, hala zerrendan nola mapan kokatuta.
Era guztietarako txangoak dira, izan mendi-erreka apalen eskutik, izan Euskal Herriko ibai handienen ertzetik. Bidean baso ezinederragoak aurkituko ditugu, burdinola biziberrituak, gaztelu harrigarriak, errotak, Erdi Aroko zubiak, haitzarteak, ur-jauziak, padurak, zirga-bideak, erreka oldarkorrak eta ibai itxuraz otzanak… Ideia itzelak Euskal Herria goitik behera ibiltzeko ibai ederrenen altzotik. Liburua nolakoa den jakin nahi duzuenentzat, beheko estekan aurkibidea eta liburuko erakusgarri txiki bat utzi dugu. Ondo ibili!
Euskal Herria liburuak 