“Senderos clandestinos”, el encanto de los viejos caminos secretos

El nuevo título de la colección Euskal Herria Liburuak es una joya: Senderos clandestinos. Ricardo Hernani y Jose Mari Torre han elegido una veintena de viejos caminos para cruzar viejas y nuevas mugas en secreto, en busca de naturaleza, historia y belleza. Nos invitan a andar monte arriba y monte abajo, acompañados de elevadas cimas y modestos cerros, mientras conocemos algunos de los episodios más sorprendentes de la historia de Euskal Herria.

En total son veinte las rutas recogidas en el libro, la mayoría de ellas en torno a la muga que quiere separar el norte y el sur del país. Ahí andaremos, como nuevos mugalaris, intentando llegar a nuestro destino mientras evitamos la vigilancia de carabineros, guardiaciviles, gendarmes y ocupantes nazis. Ahí conoceremos, de primera mano, en qué consistía el contrabando (gaulana) que, no lo olvidemos, nunca se ocupó solo de mercancías, sino que también vio pasar a fugitivos, refugiados, emigrantes, pilotos de guerra, resistentes, desertores, presos y otras muchas personas.

En Bizkaia, Gipuzkoa y Araba, en cambio, huiremos de la vigilancia de autoridades forales y miqueletes mientras recorremos viejos senderos y calzadas en busca de las huellas del contrabando de otros tiempos.

Este gran libro nos tienta con ascensiones montañeras, rutas, travesías y excursiones, siempre por espacios naturales de enorme belleza. Nos acompañarán cumbres como Lakhura, Orhi, Albako harria o LIndus, bosques como Kintoa o la selva de Irati y macizos como Aiako harria o Ganekogorta.

Los autores, Ricardo Hernani y Jose María Torre, son dos montañeros de larga trayectoria que han preparado con mimo el contenido de este libro. Han elegido, documentado, contextualizado, realizado y narrado cada ruta y las historias a ellas vinculadas. Es un libro que aporta, tanto por las rutas que propone como por recuperar historias que, durante muchos años, han permanecido ocultas.

Para quien quiera echar una ojeada al libro, dejamos bajo a estas líneas una muestra con el índice, la introducción y la primera ruta. Ondo ibili!

“Senderos clandestinos”, isilpeko mendi bideen xarma

Euskal Herria bildumak harribitxi ederra dakar bere ale berriarekin: Senderos clandestinos liburua. Ricardo Hernanik eta Jose Mari Torrek hogei ibilbide zahar aukeratu dituzte muga zahar eta berrien gaindi isilpean ibiltzeko, natura, historia eta edertasunaren xerka. Mendian gora eta behera, tontor handiak eta muino ahaztuak bidaide, Euskal Herriko historiako pasarte kitzikagarriak bertatik bertara ezagutuko ditugu.

Hogei dira liburuko ibilbideak, gehienak Ipar eta Hego Euskal Herria banatu nahi dituen mugaren inguruan harilkatuta. Mugalariok hor ibiliko gara, karabinero, txapeloker, jendarme eta okupatzaile naziengandik iheska, gure helmugara heltzeko asmoz. Horrela jakingo dugu garai bateko kontrabandoaren (gaulana) berri, kontrabando elearen baitan merkantziak ez ezik, iheslariak, errefuxiatuak, etorkinak, gerra-pilotuak, erresistenteak, desertoreak, presoak eta beste pertsona asko sartzen zirela ahaztu gabe.

Bizkaia, Gipuzkoa eta Araban zehar, ostera, foru agintarien eta mikeleteen zaintzatik urrun ibiliko gara, zidorrik zidor eta bidez bide, sasoi zaharretako kontrabandoaren peskizan.

Liburu eder honetan igoera, txango, zeharkaldi eta mendi-buelta tentagarriak aurkituko ditugu, beti ere natura-paraje zoragarrietan barrena, Lakhura, Orhi, Iratiko oihana, Albako harria, Lindus, Kintoako pagadiak, Aiako harria edo Ganekogorta bezalako bidaideak ditugula.

Egileak, Ricardo Hernani eta Jose María Torre, eskarmentu handiko mendizaleak dira eta mimo handiz aukeratu, dokumentatu, prestatu eta kontatu dituzte ibilbideok eta ibilbide bakoitzari lotutako istorioak. Alde horretatik ere, ekarpena dakarren liburua da, gure esku uzten baitu luzaroan isilpean izan den hamaika pasarte harrigarri.

Liburuan kuxkuxeatu nahi duenak lerroon azpian dauka lagin bat, aurkibidearekin, sarrerakin eta zenbait orrialderekin. Ondo ibili!