“Ibilbide geologikoak”, gure paisaiarik ederrenak ikusteko beste modu bat

LIburu berria dakar Euskal Herria bildumak. Berria, ezberdina, harrigarria… batez ere harrigarria, aho bete hortzekin utziko gaituelako eta harriak direlako protagonista nagusiak. Harriak, haitzak, buztinak… gure paisaiak osatzen dituzten lehengaiak begien aurrean azalduko zaizkigu, gure mundua nola sortu zen argitara ateratzeko. Ibilbide geologikoak. Paisaia nola irakurri liburuak modu errazean gidatuko gaitu gure mendi, ibar eta kostaldean barrena, ikusten dugun edertasuna uler dezagun.

Itsaslabarretatik bi mila metroko mendietara oso kilometro gutxiko aldea dago Euskal Herrian. Bitarte estu horretan mota guztietako paisaiak topatuko ditugu: oihanak, ibarrak, haitzak, basamortuak, tontor segailak… ederrak guztiak. Liburu honek paisaia horiekin gozatzeko beste bide bat eskaintzen digu, irakurketa geologikoa eginez zer ikusten ari garen azaltzen baitigu, modu erraz eta praktikoan. Horrela jakingo dugu nola sortu ziren liluratu gaituzten gailurrak, haranak, ibaiak eta basoak. Eta begiak zabalduko zaizkigu.

Orotara, hamazazpi ibilbide dakartza liburuak. Proposamen bakoitzak, lehenengo-lehenengo, nondik norakoak azaltzen ditu, abiapuntutik helmugara eta itzulera nola egin. Baina, geroago, ibilbidean geldialdi geologikoak non egin eta zer ikusiko dugun xehe-xehe azaltzen digu. Gure planetaren historia harrigarria eta paisaia aldaketa txundigarriak bertatik bertara ikusiko ditugu. Lekuak zehatz topa ditzagun, azalpenez gain, GPS koordenadak ere eskaintzen ditu liburuak, QR bidez. Ez dago galtzerik!

Liburua Arturo Apraiz geologoak egin du. Eskarmentu handia dauka geologia gizarteratzen, hala unibertsitateko irakasle gisa nola ibilbide geologikoak gidatzen eta antolatzen. Esaten dugunaren erakusgarri, lerroon azpian, liburuaren lagin bat utzi dugu. Gozatu!

“Senderos clandestinos”, isilpekoak argitara dakartzan liburua

Ricardo Hernani eta Jose María Torre mendizaleek ondu dute Senderos clandestinos liburua. Eta a zer liburua! Ez dituzte ba legez kanpoko jardueretan erabilitako hogeitaka ibilbide bildu! Horregatik, liburu kitzikagarria da, gure historiako pasarte ezezagun asko argitara ekartzeaz gain, gaur egun jende gutxi edo bat ere dabilen natura-eremu ederretan barrena mendi-ibilera ederrak proposatu dituelako.

Liburuan, esate baterako, Comète sareak Bigarren Mundu Gerran erabilitako ihesbideetako batzuk jaso dituzte. Sareak batez ere hegazkin eraitsietako pilotuak atera zituen nazien mendeko eremuetatik. Liburuan Urruña-Bera-Endarlatsa bide nagusiaz gain, sareak ibilitako beste batzuk islatu dituzte, Dantxarinea, Ezpeleta, Aritzakun eta Urritzatetik. Belgikako Erresistentziak Iratiko Oihanaren inguruan eratutako ihesbideak ere ageri dira liburuan, Mendibe eta Orbaizeta artean. Eta, jakina, Orhi mendiaren eta Kakuetako arroilaren inguruetatik egindako ihesaldi epikoak ere azaldu dituzte.

Nazien aurkako Erresistentziaren sareez gain, liburuak Ezkabako gotorlekuko ihesaldi masibo eta mitikoa (1938) ere jaso dute, iheslariak ibilitako xendetatik gora eta behera. Eta, jakina, kontrabandoa egiteko, legez kanpo merkantziak eta pertsonak igarotzeko erabilitako bide andana ere ekarri dute: Etxalar, Baztan, Aldude, Uztarroze, Larraine… Pirinioetatik kanpoko kontrabando bideak ere jaso dituzte, Araba, Bizkaia eta Gipuzoan bana.

Laburbilduz, liburu bikaina da gure historiako atal kitzikagarri eta ezezagunen berri izateko, hamaika jakingarriz josita, eta mendi ibilbide bikainak egiteko gutxitan ibilitako natura-eremu ederretan barrena. Hobeagorik, nekez!

“Senderos clandestinos”, isilpeko mendi bideen xarma

Euskal Herria bildumak harribitxi ederra dakar bere ale berriarekin: Senderos clandestinos liburua. Ricardo Hernanik eta Jose Mari Torrek hogei ibilbide zahar aukeratu dituzte muga zahar eta berrien gaindi isilpean ibiltzeko, natura, historia eta edertasunaren xerka. Mendian gora eta behera, tontor handiak eta muino ahaztuak bidaide, Euskal Herriko historiako pasarte kitzikagarriak bertatik bertara ezagutuko ditugu.

Hogei dira liburuko ibilbideak, gehienak Ipar eta Hego Euskal Herria banatu nahi dituen mugaren inguruan harilkatuta. Mugalariok hor ibiliko gara, karabinero, txapeloker, jendarme eta okupatzaile naziengandik iheska, gure helmugara heltzeko asmoz. Horrela jakingo dugu garai bateko kontrabandoaren (gaulana) berri, kontrabando elearen baitan merkantziak ez ezik, iheslariak, errefuxiatuak, etorkinak, gerra-pilotuak, erresistenteak, desertoreak, presoak eta beste pertsona asko sartzen zirela ahaztu gabe.

Bizkaia, Gipuzkoa eta Araban zehar, ostera, foru agintarien eta mikeleteen zaintzatik urrun ibiliko gara, zidorrik zidor eta bidez bide, sasoi zaharretako kontrabandoaren peskizan.

Liburu eder honetan igoera, txango, zeharkaldi eta mendi-buelta tentagarriak aurkituko ditugu, beti ere natura-paraje zoragarrietan barrena, Lakhura, Orhi, Iratiko oihana, Albako harria, Lindus, Kintoako pagadiak, Aiako harria edo Ganekogorta bezalako bidaideak ditugula.

Egileak, Ricardo Hernani eta Jose María Torre, eskarmentu handiko mendizaleak dira eta mimo handiz aukeratu, dokumentatu, prestatu eta kontatu dituzte ibilbideok eta ibilbide bakoitzari lotutako istorioak. Alde horretatik ere, ekarpena dakarren liburua da, gure esku uzten baitu luzaroan isilpean izan den hamaika pasarte harrigarri.

Liburuan kuxkuxeatu nahi duenak lerroon azpian dauka lagin bat, aurkibidearekin, sarrerakin eta zenbait orrialderekin. Ondo ibili!